19.11.24

Βασικά λάθη που επηρεάζουν το ξεχειμώνιασμα

Σήμερα θα πούμε 5 βασικά λάθη που γίνονται κυρίως από νέους μελισσοκόμους, και μπορούν να κοστίσουν πολλές ζωές μελισσιών. Επειδή η μελισσοκομία είναι ένα επάγγελμα που χρειάζονται τόσο θεωρητικές γνώσεις όσο και εμπειρία, είναι πολύ δύσκολο να τα συνδυάσουν μερικοί και να ασκήσουν σωστούς χειρισμούς. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν πολλοί μελισσοκόμοι που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα, και μόλις κάνουν το λάθος τότε κλαίνε μα μαύρο δάκρυ. Αλλά τότε είναι αργά. Σήμερα λοιπόν θα πούμε μερικά από τα βασικότερα λάθη που γίνονται!

1. Πρόωρη θεραπεία κατά της βαρρόα

Ένας μεγάλο λάθος που κάνουν νέοι αλλά και μεγαλύτεροι μελισσοκόμοι είναι η πρόωρη καταπολέμηση της βαρρόα. Και τι εννοούμε όταν λέμε πρόωρη; Θα σας πω ένα παράδειγμα. Έχουμε μελίσσια στη Νότια Ελλάδα, και τα μελίσσια ξεγονιάζουν πάντα μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου. Ένας βιαστικός λοιπόν, έχοντας στο νού του ότι θα χαθούν τα μελίσσια, και θα τον σώσουν λίγες εβδομάδες, πάει και βάζει τις ταίνιες, η το φάρμακο του, στα τέλη Νοεμβρίου που τα μελίσσια διατηρούν γόνο. Είναι το πιο τραγικό λάθος, όταν το μελίσσι έχει έστω και λίγο γόνο, μεγάλο ποσοστό της βαρρόα είναι κλεισμένο μέσα, και δεν θα επηρεαστεί καθόλου απο τη καταπολέμηση. Μόλις ρωτήσεις κάποιον "γιατί το έκανες αυτό, γιατί βιάστηκες" η απάντηση είναι "μα τα μελίσσια είχαν πολύ λίγο γόνο, ήταν σχεδόν ξεγονιασμένα". Και εκεί είναι το μυστικό παιδιά. Στη λεπτομέρεια... Ένα τέτοιο "μικρό" λάθος, μπορεί να σημαδέψει την παραγωγή μας για όλη την υπόλοιπη χρονιά.

Επίσης συχνό λάθος με τη βαρρόα το χειμώνα, γίνεται απο όσους χρησιμοποιούν οξαλικό οξύ. Έχουν δεί τα ματάκια μας απίστευτα πράγματα. Άλλος βάζει παραπάνω γραμμάρια οξαλικό, για να σκοτώσει περισσότερα βαρρόα, άλλος δεν ακολουθεί τις δοσολογίες και ρίχνει "με το μάτι", άλλος επαναλμβάνει τη θεραπεία 2 φορές μέσα ένα μήνα, και άλλα πολλά κουλά. Τραγικά λάθη! Το οξαλικό οξύ είναι δηλητήριο σκοτώνει τις μέλισσες με το παραμικρό λάθος. Οι ερευνητές έψαχναν χρόνια μέχρι να βρούν μια δοσολογία που να μην επηρεάζει τόσο τις μέλισσες. Και μερικοί τα κάνουν στην τύχη; Η μέγιστη δοσολογία που μπορούμε να βάλουμε είναι 80γρ διένυδρο οξ. οξύ σε σιρόπι που φτιάξαμε απο 1 κιλό ζάχαρη και 1 λίτρο νερό, και ρίχνουμε στις μέλισσες αυστηρά 5 ml ανα πλαίσιο γεμάτο με πλυθησμό. Αν είναι μιστό το πλαίσιο 2.5 ml ρίχνουμε, μετρώντας με σταγονόμετρο. Το οξαλικό οξύ γίνεται μόνο για μια φορά στη περίοδο του χειμώνα. Όλες οι θεραπείες εφαρμόζονται όταν τα μελίσσια έχουν ξεγονιάσει τελείως.

Επίσης ένα μυστικό στη καταπολέμηση της βαρρόα είναι να εφαρμόσουμε τη θεραπεία απο τις πρώτες ημέρες που το μελίσσι θα ξεγονιάσει. Όσο περισσότερο δράσει το φάρμακο τόσο καλύτερο αποτέλεσμα θα έχουμε. Όσο περισσότερο το μελίσσι μένει χωρίς γόνο, και κάνουμε καταπολέμηση, τόσο περισσότερα βαρρόα θα ψοφήσουν και θα καθαρίσει το μελίσσι μας.

2. Περιττά πλαίσια, άσφιχτα μελίσσια

Το έχω πεί χίλιες φορές και θα το ξανα πω άλλη μια. Δεν αφήνουμε τα μελίσσια μας με περιττά πλαίσια. Όσα μελίσσια μας έχουν κηρήθρες χωρίς μέλισσες πάμε και τις βγάζουμε δίχως δεύτερη σκέψη. Κλείνουμε το επάνω μέρος του μελισσιού με κηρόπανο, και φελιζόλ μόνωσης στο πλαί. Το μελίσσι δεν χρειάζεται να παίρνει απο όλες τις πλευρές αέρα, χρειαζεται ζέστη για να τρώει λιγότερο και να ζεί περισσότερο ο πληθυσμός.

3. Ίσκιος και κρύο

Προσπαθούμε με κάθε τρόπο να κάνουμε τα μελίσσια μας να κερδίσουν ήλιο. Τυχών εμπόδια όπως κλαριά, κυψέλες άδειες, η τυχών πράγματα πάνω απο τα καπάκια τα αφαιρούμε κατευθείαν. Έστω και 1 ώρα ήλιος παραπάνω στο μελίσσι μας είναι πολύ σημαντική υπόθεση το χειμώνα. Δεν αμελούμε για κανένα λόγο αυτό το πράγμα. Επίσης δίνουμε απόσταση μεταξύ των κυψελών για να μην δημιουργείτε ίσκιος απο την μια στην άλλη. Λίγα εκατοστά μπορούμε να απομακρύνουμε τις κυψέλες χωρίς πρόβλημα. Λίγα εκατοστά κάθε μέρα έτσι ώστε να παίρνουν περισσότερο ήλιο.

4. Πείνα και λιμοκτονία

Ο μελισσοκόμος πάει και ταΐζει όλα τα μελίσσια, όμως για κάποιο λόγο ξεχνιούνται μερικά, λιμοκτονούν και πεθαίνουν. Το να μείνει ένα νηστικό μελίσσι είναι πολύ εύκολη υπόθεση το χειμώνα. Τα μελίσσια δεν βγαίνουν πολύ έξω, δεν έρχεται μέλι, συνεπώς μπορούμε να έχουμε απώλεια στις προμήθειες γρήγορα και το μελίσσι να πεινάσει. Προσέχουμε λοιπόν να μην είναι κανένα μελίσσι νηστικό και όλα να έχουν τροφούλα επάνω.

5. Πολλές και άσκοπες επιθεωρήσεις

Τώρα ο μελισσοκόμος λιγοστεύει τις επιθεωρήσεις σημαντικά. Μια φορά το μήνα, ίσως είναι πολύ για τα μελίσσια το χειμώνα. Μόλις έχει καλές μέρες πηγαίνουμε στα μελίσσια, και όπου δούμε να μην υπάρχει καθόλου κίνηση στην είσοδο επιθεωρούμε. Δεν βγάζουμε γόνους, και πλαίσια για πολύ διότι το μελίσσι στρεσσάρεται και δυσκολεύεται να επανέλθει στην αρχική του κατάσταση.

πηγή:orinimelissa

επικοινωνία:periskepsis@gmail.com

16.11.24

Νοσεμίαση συμπτώματα και αντιμετώπιση

     

Ακόμα μια ασθένεια που ταλαιπωρεί τις μέλισσες είναι η Νοσεμίαση. Αιτία είναι τα μικροσπορίδα Nosema apis και Nosema ceranae. Αρχικά εντοπίστηκε το Nosema apis. Το Nosema ceranae εντοπίστηκε στην Ασιατική μέλισσα Apis ceranae το 1996 γι αυτό πήρε και την αντίστοιχη ονομασία. Στην συνέχεια μεταδόθηκε και στην Ευρωπαϊκή μέλισσα Apis mellifera.

Οι δύο τύποι της ασθένειας πολλές φορές μπορούν να συνυπάρχουν σε ένα μελίσσι. Από μόνοι τους όμως συνήθως παρουσιάζουν διαφορετικά κλινικά συμπτώματα. Κοιτάζοντας ένα δείγμα με σπόρια στο μικροσκόπιο η διάκριση ανάμεσα τους δύο τύπους δεν είναι δυνατή. Η διάκριση τους είναι δυνατή μόνο με μοριακή ανάλυση DNA με την τεχνική PCR.
Η ασθένεια θεωρείτε επιδημιολογική και πρέπει να δηλώνετε στις αρμόδιες υπηρεσίες όταν εντοπιστεί. Στην χώρα μας αρμόδιες είναι οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες.
Επίσης θεωρείτε και ως ενδημική δηλαδή είναι ασθένεια που υπάρχει επιβεβαιωμένα και με τους δύο τύπους. Ο δεύτερο τύπος της Nosema ceranae εντοπίστηκε και επιβεβαιώθηκε στην χώρα μας το 2012.
Μπορεί να προσβάλλει εργάτριες, κηφήνες και την βασίλισσα.Τα σπόρια μπορούν να διατηρηθούν για 2 χρόνια στα περιττώματα της μέλισσας και για 4 μήνες στο μέλι.Καταστρέφονται με τη θέρμανση στους 70⁰С για 5 λεπτά ή στους 49 ⁰C για 24 ώρες. Δεν καταστρέφεται με την κατάψυξη.
Η μέλισσα μολύνεται με την κατάποση σπορίων, κυρίως μέσω της τροφής ή του νερού και η διασπορά των σπορίων μέσα στην κυψέλη γίνεται μέσω της τροφάλλαξης, μέσω των κοπράνων και άλλων άχρηστων υλικών που περιέχουν σπόρια.
Η ασθένεια μπορεί να παρουσιάζεται όλο τον χρόνο αλλά είναι πιο έντονη την άνοιξη και το καλοκαίρι. Μελίσσια που έχουν προσβολή μπορεί να καταφέρουν να επιβιώσουν κατά την διάρκεια της χρονιάς έστω και με μειωμένο πληθυσμό όμως σίγουρα δεν θα καταφέρουν να περάσουν τον χειμώνα και θα χαθούν.
Κλασικά Συμπτώματα που παρουσιάζονταν με την Nosema apis
  • Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι οι διάρροιες εξωτερικά της κυψέλης και πάνω στην σανίδα πτήσης. Μοιάζουν με καφέ κηλίδες. Πολλές φορές κόπρανα μπορούμε να συναντήσουμε και στο εσωτερικό της κυψέλης.
  • Οι μέλισσες παρουσιάζουν νωχελικότητα στην διεκπεραίωση των καθηκόντων τους, μειωμένη απόδοση εργασίας. Επίσης στο σώμα των μελισσών παρουσιάζεται φουσκωμένη η κοιλιά.
  • Αδυναμία στο πέταγμα έως μερική παράλυση. Αιτία είναι ο διαχωρισμός των φτερών. Μπορούν να χαρακτηριστούν ότι σέρνονται στην είσοδο.

  • Σε προχωρημένο στάδιο οι μέλισσες παρουσιάζουν αδυναμία στην επίθεση δηλαδή δεν έχουν την ικανότητα να τσιμπήσουν με το κεντρί τους.Λευκά έντερα. Εξετάζοντας τα έντερα μιας υγιούς μέλισσας θα έπρεπε να είναι καφεκίτρινα. Οι μολυσμένες με Νοσεμίαση μέλισσες παρουσιάζουν λευκά έντερα.
  • Σε αυτό τον τύπο εμφανίζεται και μεγάλος αριθμός νεκρών μελισσών στην είσοδο.
Συμπτώματα που παρουσιάζει η Nosema ceranae
  • Πολύ λιγότερες διάρροιες έως και καθόλου πολλές φορές.
  • Απότομη μείωση του πληθυσμού χωρίς εμφανή ίχνη νεκρών μελισσών έξω από την κυψέλη. Η αίτια είναι η απότομη αλλαγή ιδιότητας των μελισσών από εργάτριες σε συλλέκτριες μέλισσες. Πολλές φορές αυτό έχει ως αιτία την εγκατάλειψη του γόνου αφού μειώνονται οι παραμάνες με τα πλαίσια να παραμένουν αφύλακτα.
  • Συχνές αντικαταστάσεις βασιλισσών ακόμα και σε μελίσσια με νεαρές βασίλισσες.
Η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε μελισσοκομείο. Δεν υπάρχει θεραπεία με τον έννοια της φαρμακευτικής αγωγής. Η μοναδική «Θεραπεία» που υπάρχει και συστήνετε είναι η πρόληψη και οι σωστές μελισσοκομικές πρακτικές. Οι μελισσοκόμοι που ακολουθούν πιστά τις σωστές μελισσοκομικές πρακτικές και τους σωστούς μελισσοκομικούς χειρισμούς μειώνουν πάρα πολύ τις πιθανότητες να νοσήσουν οι μέλισσες τους.
Μέτρα Προφύλαξης – Σωστές Μελισσοκομικές Πρακτικές
  • Τοποθέτηση κυψελών
  • Αποφυγή τοποθέτησης σε περιοχές με ψηλή υγρασία και μεγάλη σκίαση τους χειμερινούς μήνες. (μείωση των πτήσεων καθαρισμού και αύξηση της υγρασίας μέσα στην κυψέλη).
  • Αποφυγή μονοχρωμίας και τοποθέτηση σε συνεχόμενες γραμμών – ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗ!!
  • Αποφυγή στρεσαρισμάτων στα μελίσσια
  • Αποφυγή περιττών επισκέψεων και άνοιγμα των κυψελών τους χειμερινούς μήνες. (πτώση της θερμοκρασίας του εμβρυοθαλάμου, κατανάλωση επιπλέον ποσότητας τροφών)
  • Φροντίζουμε ούτως ώστε οι προμήθειες τροφής στην κυψέλη να καλύπτουν τις ανάγκες μέχρι τις πρώτες σημαντικές νεκταροεκκρίσεις. Ταυτόχρονα όμως αποφεύγουμε την χρήση τροφών εμπορίου που περιέχουν γύρη και μέλι άγνωστης προέλευσης και ελέγχου. Αγορά μελιού και γύρης για τροφοδοσία μόνο από μελισσοκόμους της εμπιστοσύνης μας ή από τα δικά μας.
  • Αποφυγή περιοχών με μεγάλη γεωργική δραστηριότητα. (συσσώρευση χημικών και αλληλοεπίδραση με τα χημικά της κυψέλης, μείωση διάρκειας ζωής και ανατροπή της ισορροπίας των κάστων στην κυψέλη.
  • Συστηματική αλλαγή των κηρηθρών: Βασικός παράγοντας η προέλευση των κηρηθρών, ότι δεν περιέχουν υπολείμματα από χημικές ουσίες – μελισσοκομικά και αγροτικά χημικά – διάσπαση της συνοχής της κυψέλης. Κάθε χρόνο αλλαγή το λιγότερο του 1/3 των κηρηθρών του εμβρυοθαλάμου.
  • Αποφυγή τροφοδοσίας με τροφές που δεν είναι η φυσική τροφή των μελισσών (μείωση διάρκειας ζωής, αδυνάτισμα των εντέρων).
  • Διατηρούμε δυνατά μελίσσια που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα με ασθένειες και πείνα.
  • Ενδυνάμωση ανθεκτικότητας μελισσών μέσω της επιλογής – ΒΑΣΙΛΟΤΡΟΦΙΑ:
  • Παρατηρείτε ότι μερικές οικογένειες έχουν καλή ανθεκτικότητα στις διάφορες ασθένειες, όπως και στην Νοσεμίαση (καλή συγκράτηση πληθυσμών, καλή παραγωγή, μειωμένες ποσότητες σπόρων στις αναλύσεις) (προσοχή μεταφοράς χαρακτηριστικών με τους κηφήνες).
  • Αποφυγή εισαγωγής και ανάμειξης άλλων φυλών με την κυπριακή μέλισσα. (ευαισθησία καυκασιανής μέλισσας στην Νοσεμίαση).
  • Εκκαθάριση των προβληματικών αποικιών
  • Συνένωση των αδύνατων μελισσιών με δυνατά.
  • Αλλαγή της Βασίλισσας
  • Απομάκρυνση μελισσιών που δεν παρουσιάσουν ανθεκτικότητα στις ασθένειες γενικότερα. Αυτό μπορεί να γίνει με το τεστ καθαριότητας που περιγράψαμε στο προηγούμενο τεύχος για την Αμερικάνικη Σηψηγονία.
  • Μεταφορά του μελισσοκομείου σε περιοχές όπου μπορούν να συλλέξουν γύρη.
  • Απολύμανση
  • Εργαλείων με την χρήση χλωρίνης ή φωτιάς (ξύστρο, δαγκάνες, οτιδήποτε μεταλλικό χρησιμοποιείτε στις επισκέψεις στα μελίσσια). Τα σπόρια είναι πολύ ευαίσθητα στην χλωρίνη.
  • Απολύμανση μεταλλικών μηχανημάτων (στο εργαστήριο)
  • Πλύσιμο Στολής και Γαντιών.
Χριστίνα Χριστοδούλου -Γεωπόνος
Βιβλιογραφία
  • Ritter Wolfgang (2006), «Honey bee diseases and pests: a practical guide», Agricultural and Food Engineering Technical Report, FAO, Rome.
  • Φυλακτού Ανδρέας (2012), «Νοσεμίαση των μελισσών». Κτηνιατρικές Υπηρεσίες Κύπρου, Λευκωσία.
  • Θρασυβούλου Ανδρέας (2014), www.beelab.gr/, Θεσσαλονίκη.
  • Γούναρη Σοφία, «Νέες πληροφορίες για τη Νοσεμίαση των μελισσών», Αθήνα.
επικοινωνία:periskepsis@gmail.com
επισκεφθείτε την ομάδα μας στο facebook











14.11.24

Προετοιμασία των μελισσιών πριν τον χειμώνα

  

Οι τελευταίοι μήνες του έτους , Νοέμβριος και Δεκέμβριος , είναι οι πρώτοι χειμωνιάτικοι μήνες από μελισσοκομική σκοπιά . Οι μελισσοκόμοι πρέπει να ξεκινούν τις προετοιμασίες στα μελίσσια για την πετυχημένη αντιμετώπιση του χειμώνα , από αρχές Νοέμβρη.  

Για όσους έχουν μεταφέρει τα μελίσσια τους στα πευκοδάση , τη δεύτερη φθινοπωρινή περίοδο μελιτοέκκρισης , η προετοιμασία για το χειμώνα θα ξεκινήσει αργότερα , στα μέσα Νοεμβρίου,αφού θα έχουν τελειώσει οι τρυγητοί του μελιού. Βέβαια , οι όψιμοι αυτοί τρυγητοί συνδυάζονται με την πρόβλεψη των αποθεμάτων τροφών ( μελιού και γύρης ) που πρέπει να αφήσει ο μελισσοκόμος στα μελίσσια . Από αυτή την άποψη ο τελευταίος τρύγος στα πεύκα αποτελεί ταυτόχρονα και την έναρξη προετοιμασίας για τον χειμώνα.Η ποσότητα μελιού , ικανή να καλύψει τις ανάγκες του μελισσιού , κυμαίνεται από 8-12 κιλά , και εξαρτάται από το πρόγραμμα που ακολουθούν οι μελισσοκόμοι.Αν είναι αποφασισμένοι να παραμείνουν στα πεύκα , τότε οι ανάγκες χειμερινών εφεδρειών σε μέλι είναι μικρότερες. Οι μελιτοεκκρίσεις στα πεύκα συνεχίζονται και οι ανάγκες διατροφής γόνου είναι πολύ περιορισμένες , έως ανύπαρκτες. Φυσικά το πρόγραμμα αυτό ακολουθεί η πλειοψηφία των μελισσοκόμων , των οποίων ο τόπος κατοικίας γειτνιάζει με τα πευκοδάση όπου έχουν τα μελίσσια.

Αντίθετα , οι υπόλοιποι , αμέσως μετά το τελευταίο τρυγητό , μεταφέρουν τα μελίσσια τους συνήθως κοντά στον τόπο μόνιμης κατοικίας τους. Σε αυτή την περίπτωση συνίσταται μεγαλύτερη ποσότητα αποθεμάτων μελιού για το χειμώνα , ποσότητα που θα υπολογιστεί από το μέγεθος του μελισσιού , και τη δριμύτητα και διάρκεια του χειμώνα της περιοχής . 

Όμως η ποσότητα του μελιού δεν είναι το μοναδικό μέλημα του μελισσοκόμου . Η κατανομή αυτής της ποσότητας στα πλαίσια είναι σημαντική παράμετρος . Από ένα πλαίσιο με 3 κιλά μέλι , είναι προτιμότερο να έχουμε 3 πλαίσια με 1 κιλό μέλι το καθένα.Επίσης η περιεκτικότητα σε γύρη είναι σημαντική . Πλαίσια με μέλι και γύρη είναι κατάλληλα για τη διαμόρφωση της φωλιάς του μελισσιού το χειμώνα . Αυτονόητο είναι ότι τα πλαίσια αυτά έχουν σκούρο χρώμα , δηλαδή έχει εκκολαφθεί γόνος τουλάχιστον 1-2 φορές . Ο σχηματισμός της χειμωνιάτικης σφαίρας , διευκολύνεται , όταν τα πλαίσια στο κέντρο της μελισσοφωλιάς έχουν περιφερειακά ( πάνω και δίπλα ) μέλι. ακριβώς κάτω από το μέλι ,γύρη, και άδεια κελιά για την επικοινωνία των μελισσιών , κατά το σχηματισμό της σφαίρας . Πλαίσια ολόκληρα με σφραγισμένο μέλι είναι προτιμότερο να μπαίνουν στην άκρη ή να αφαιρούνται στο τρυγητό.

Μελίσσια και κυψέλες. 

Μελίσσια με πληθυσμό (στις αρχές Νοεμβρίου) που καλύπτει τουλάχιστον 6-7 πλαίσιακαι νέα βασίλισσα της ίδιας ή προηγούμενης χρονιάς , είναι ικανά να ξεπεράσουν το χειμώνα χωρίς απώλειες .Είναι όμως απαραίτητο οι μέλισσες να έχουν γεννηθεί το φθινόπωρο, να έχει ανανεωθεί δηλαδή ο καλοκαιρινός πληθυσμός .Μελίσσια ύποπτα ασθενειών πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά . Σε περιπτώσεις εξακρίβωσης αμερικανικής σηψηγονίας , τα συγκεκριμένα μελίσσια καταστρέφονται , οι κηρήθρες καίγονται και οι κυψέλες απολυμαίνονται σχολαστικά!

Είναι επίσης πιθανό αυτή την εποχή να βρούμε εξασθενημένα μελίσσια , σε στάδιο κατάρρευσης , εξαιτίας αυξημένης προσβολής από βαρρόα. Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να επισπεύσουμε την εφαρμογή εγκεκριμένου ακαρεοκτόνου . Ούτως ή άλλως ο Δεκέμβριος είναι ο πλέον κατάλληλος μήνας για τη βασική προληπτική εφαρμογή καταπολέμησης της βαρρόα.

Η νοζεμίαση είναι επίσης σοβαρή ασθένεια των ενήλικων μελισσιών και ο μελισσοκόμος μπορεί να κάνει τους ακόλουθους χειρισμός

– η μεταφορά των μελισσιών σε άλλη τοποθεσία 

– ο καλός αερισμός των μελισσιών με ανοικτές πόρτες-παράθυρα αερισμού 

– η αποφυγή χρήσης κερόπανου και υγρής τροφοδότησης ή προσθήκη νερού στα μελίσσια , καθ΄οιονδήποτε τρόπο.

Στους χειρισμούς δεν περιλαμβάνεται η χρήση αντιβιοτικών ή άλλων φαρμακευτικών ουσιών .Η νοζεμίαση , πέρα από τη φθορά των εργατριών , είναι υπεύθυνη για την αντικατάσταση των βασιλισσών από τις μέλισσες στις περισσότερες περιπτώσεις .Οι κυψέλες κατάλληλες για το χειμώνα πρέπει να είναι στεγνές και καθαρές στη βάση τους . Η χρήση κινητής βάσης διευκολύνει τον καθαρισμό ,νωρίς το Νοέμβριο , όταν ακόμη οι θερμοκρασίες είναι αρκετά υψηλές . 

Αλλά και για τις κυψέλες με σταθερή βάση , απαιτείται καθαρισμός.Γενικά , η καθαριότητα στη βάση της κυψέλης , γίνεται δυο φορές το χρόνο , μία νωρίς το Νοέμβριο και μια το Φεβρουάριο-Μάρτιο.Η πόρτα είναι αναγκαστικά περιορισμένη , για να μην μπαίνουν ποντίκια , οι θυρίδες αερισμού ανοιχτές και τα κερόπανα εφόσον χρησιμοποιούνται , ΔΕΝ καλύπτουν όλη την επιφάνεια των κηρηθροφορέων.Η τοποθέτηση των κυψελών πάνω σε βάσεις , μεταλλικές ή ξύλινες , σε τούβλα -τσιμεντόλιθους ή παλιά ελαστικά αυτοκινήτων , προστατεύει τις κυψέλες από τη φθορά . Η χρήση πλαστικών τακουνιών επίσης βοηθά στην προστασία των κυψελών .

Αποθήκευση κηρηθρών 

Η μεγάλη ανάπτυξη των μελισσιών την καλοκαιρινή περίοδο , ακολουθείται από συρρίκνωση του πληθυσμού το χειμώνα . Το μελίσσι θα περάσει το χειμώνα με περιορισμένο αριθμό συλλεκτριών μελισσών και γενικότερα εργατιών , γιατί παραμένουν αυτές που έχουν γεννηθεί το φθινόπωρο. Οι κηφήνες εκδιώκονται από την κυψέλη , ενώ οι ηλικιωμένες εργάτριες – συλλέκτριες χάνονται φυσιολογικά . Είναι επόμενο οι κηρήθρες που καλύπτουν οι μέλισσες το καλοκαίρι να είναι περισσότερες από αυτές του χειμώνα.Η δυσαναλογία πληθυσμού – κηρηθρών φαίνεται εντονότερα μετά το τρυγητό. 

Ο χώρος που καλύπτει το μέλι αδειάζει, οι μέλισσες προσηλώνονται στα λίγα πλαίσια που έχουν γόνο ή αφήσαμε ατρύγητα και όταν επιστρέψουμε τα τρυγημένα , διαπιστώνουμε ότι πολύ λίγα είναι απαραίτητα για το ξεχειμώνιασμα. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και στους τελευταίους τρυγητούς σε ανθόμελα , αργά τον Αύγουστο ή Σεπτέμβριο , είναι όμως πιο έντονο στους τρυγητούς στα πεύκα τον Οκτώβριο , όσο πλησιάζουμε το χειμώνα.

Δημιουργείται έτσι μια σειρά ερωτηματικών για την τύχη των περίσσιων κηρηθρών.Ο κηρόσκωρος το λεπιδόπτερο Galleria mellonela , βρίσκεται παντού . Λίγες πεταλούδες μακριά από τα μελίσσια αρκούν για να γεννήσουν τα αυγά τους στις απροστάτευτες κηρήθρες ή να εκκολαφθούν αυγά που είχαν γεννήσει προηγουμένως και τα οποία οι μέλισσες φυσιολογικά θα είχαν απομακρύνει .

Οι ενέργειες του μελισσοκόμου θα πρέπει να είναι άμεσες :

– Να αποφασίσει πόσες και ποιες κηρήθρες θα επιστρέψει στα μελίσσια

 -Ποιες κηρήθρες θα απομακρυνθούν οριστικά από το μελισσοκομείο και θα οδηγηθούν στο εργαστήριο εξαγωγής κεριού και στο κηροπλαστείο.

– Που και πως θα αποθηκευτούν οι υπόλοιπες κηρήθρες , με ασφάλεια , ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν την ερχόμενη άνοιξη.

Οι κηρήθρες που επιστρέφονται στα μελίσσια είναι σκούρες στο χρώμα , αλλά όχι μαύρες και παλιές .Προτιμάμε αυτές που έχουν υπολείμματα κεριού από ατελή φυγοκέντριση. Αν ο εμβρυοθάλαμος είναι γεμάτος , τότε τοποθετούμε στις άκρες τις λιγότερο καλές .Σοβαρό μειονέκτημα για τις κυψέλες μας , είναι η μη χρησιμοποίηση επαρκώς των κηρηθρών στις άκρες τους , που εφάπτονται στα τοιχώματα τους . Το μέλι που πιθανά αποθηκεύεται είναι λίγο , το κερί γίνεται πιο σκούρο και σκληρό , απολεπίζεται δύσκολα και η κηρήθρα σχεδόν αχρηστεύεται.Το σοβαρό αυτό μειονέκτημα δεν το έχουμε όταν χρησιμοποιούμε 9 πλαίσια στον εμβρυοθάλαμο και στους μελιτοθαλάμους.

 Ο αριθμός των πλαισίων που επιστρέφονται είναι 1-2 περισσότερα από όσα καλύπτουν οι μέλισσες. Αυτό ενισχύει το σχηματισμό μελισσόσφαιρας , που αρκετές φορές σχηματίζεται εκτός πλαισίων για τρυγητό , είναι όμως επιζήμιο όταν προετοιμάζουμε τα μελίσσια για το χειμώνα.Οι κηρήθρες που πηγαίνουν για ανακύκλωση είναι παλιές ή κατεστραμμένες από διάφορους λόγους , κυρίως τον τρυγητό , και οι κηρήθρες με πολλά κηφηνοκέλια . Οι παλιές κηρήθρες , μαύρες στο χρώμα , κελιά με χονδρά τοιχώματα από τα κουκούλια πολλών εκκολάψεων , απομακρύνονται , όχι μόνο για τη μικρή περιεκτικότητα μελιού και του μικρότερου χώρου ανάπτυξης των προνυμφών , αλλά και γιατί το κερί τους είναι επιβαρυμένο από πολλούς ρύπους , που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ( μόλυνση περιβάλλοντος , εφαρμογές παρασιτοκτόνων στις καλλιέργειες , επεμβάσεις των μελισσοκόμων κλπ ) εισχωρούν στην κυψέλη και δεσμεύονται στο κερί.

Όλοι οι μελισσοκόμοι πρέπει να αποφασίσουν να ξεκινήσουν την αφαίρεση των ακατάλληλων κηρηθρών .Την πρώτη χρονιά η συστηματική εφαρμογή της αφαίρεσης για ανακύκλωση είναι ελαφρώς οδυνηρή . Στη συνέχεια όμως , τις επόμενες χρονιές ο αριθμός είναι σημαντικά μικρότερος.Η αποθήκευση των κηρηθρών , για επαναχρησιμοποίηση την ερχόμενη άνοιξη , είναι το σοβαρότερο πρόβλημα . Ο αριθμός τους , αυξάνεται φυσικά, όσο μεγαλύτερη είναι η μελισσοκομική επιχείρηση.Ο κηρήθρες αποτελούν κεφάλαιο για την επιχείρηση , χρήσιμο και απαραίτητο.

Οι κηρήθρες που αποθηκεύονται σε κλειστούς ,σκοτεινούς και όχι καλά αεριζόμενους χώρους κινδυνεύουν περισσότερο να καταστραφούν από κηρόσκωρο ή ποντίκια . Κάποιοι μελισσοκόμοι τις αποθηκεύουν σε οριζόντιες ντάνες των 5-6 ορόφων με αερισμούς στις δυο πλευρές και σε ανοικτούς χώρους. Το ρεύμα αέρος και οι σήτες εμποδίζουν την είσοδο των επιζήμιων εντόμων και τρωκτικών. Όμως σήμερα , η χρήση της κατάψυξης ως μέσο προστασίας , είναι η πλέον κατάλληλη και αποτελεσματική.

 Για τις εκμεταλλεύσεις με μεγάλο αριθμό μελισσιών , συνίσταται η κατασκευή ψυκτικών θαλάμων ή η ενοικίαση χώρων σε μεγάλους θαλάμους – ψυγεία, όπως είναι η αποθήκες συνεταιρισμών για οπωροκηπευτικά.Για τους ερασιτέχνες μελισσοκόμους αρκεί ένας καταψύκτης ( μεταχειρισμένους από παγωτά πχ ) και η φύλαξη των κηρηθρών σε μεγάλες σακούλες , που χωρούν περίπου 20 πλαίσια) . Στην κατάψυξη τις διατηρούμε από 12 έως 24 ώρες . Ξεχωρίζουμε τις μαύρες από τις άσπρες κηρήθρες . Θα χρησιμοποιήσουμε την άνοιξη πρώτα τις μαύρες κηρήθρες .

Δημήτριος Τσέλιος Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε

επικοινωνία:periskepsis@gmail.com

9.11.24

Τι επηρεάζει το ξεχειμώνιασμα των μελισσιών

     


Η προετοιμασία λοιπόν για το ξεχειμώνιασμα θέλει προσοχή σε αρκετά θέματα, όπως την ποσότητα των τροφών, την ποιότητα των τροφών, την διάταξη των πλαισίων εσωτερικά της κυψέλης, τον εξαερισμό της κυψέλης, θέση του μελισσοκομείου.
Ένα από τα πρώτα θέματα που πρέπει να κάνουμε πριν μπούμε στις  χαμηλές θερμοκρασίες κάτω από τους 14 βαθμούς όπου οι μελισσούλες μας αρχίζουν και κάνουν την γνωστή μελισσόσφαιρα είναι να διαχωρίσουμε τα μελίσσια μας σε δυνατά και αδύνατα και να δώσουμε την δέουσα προσοχή στα αδύνατα αφού το ξεχειμώνιασμα τους είναι επικίνδυνο λόγω του λίγου πληθυσμού που υπάρχει μέσα στις κυψέλες.

Τα μελίσσια που έχουν δυνατούς πληθυσμούς και έχουν ανανεώσει τον πληθυσμό τους το φθινόπωρο, ξεχειμωνιάζουν με επιτυχία αρκεί ο μελισσοκόμος να τους εξασφαλίσει τις απαραίτητες τροφές (ζαχαροζύμαρα,βανίλιες,γυρεόπιτες), τον σωστό αερισμό της κυψέλης (ανάλογα  πόσο κρύες συνθήκες υπάρχουν) και τη σωστή διάταξη των πλαισίων.

Η ποσότητα των τροφών. 
Η διαχείμαση των μελισσιών στηρίζεται στις τροφές που υπάρχουν μέσα στο μελίσσι, έτσι θα πρέπει να είμαστε αρκετά προσεκτικοί στα καιρικά φαινόμενα κατά την διάρκεια του ξεχειμωνιάσματος καθότι οι μέλισσες μπορεί να χρειαστεί να μείνουν μέσα στην  κυψέλη για αρκετές μέρες λόγω καιρού και να καταναλώσουν όλη την ποσότητα τροφής που έχουν μαζέψει ή που τους έχουμε βάλει. Έτσι ούτε και οι εξωτερικές ανθοφορίες (κουμαριάς, μουσμουλιάς) είναι ικανές να μας εξασφαλίσουν την επιβίωση των μελισσιών μας, αφού μπορεί να κλειστούν μέσα και να μην μπορούν να βγουν για συλλογή τροφής.
Τα δυνατά μελίσσια καταναλώνουν συνολικά μεγαλύτερη ποσότητα τροφής από τα αδύνατα αλλά αναλογικά λιγότερη. Όταν υπάρχει γόνος η θερμοκρασία της κυψέλης  διατηρείται στους 34 βαθμούς με αποτέλεσμα μεγαλύτερη κατανάλωση μελιού . Ενώ όταν δεν υπάρχει γόνος η θερμοκρασία διατηρείται στους 14 βαθμούς.
Επίσης η κατανάλωση των τροφών εξαρτάται από τις συχνές επιθεωρήσεις, εξωτερικούς εχθρούς και αυτό γιατί διατηρούν μεγαλύτερη κινητικότητα και θερμοκρασία με αποτέλεσμα την μεγαλύτερη κατανάλωση τροφών.
Παραπάνω αναφέρεται και η γυρεόπιτα μέσα στις τροφές ξεχειμωνιάσματος. Αν και η παρουσία γύρης δεν είναι απαραίτητη τον χειμώνα λόγω μη ύπαρξης γόνου, ωστόσο βοηθάει να ξεκινήσει η εκτροφή του γόνου από πολύ νωρίς την άνοιξη.
Ποιότητα των τροφών.
Η ποιότητα παίζει πολύ μεγάλο ρόλο για την αποφυγή ασθενειών όπως δυσεντερίες και νοζεμιάσεις. Έτσι σε περιοχές με πολύ κρύο πρέπει να αποφεύγονται μέλια  από μελιτώματα λόγω των υψηλών ποσοστών δεξτρινών που περιέχουν. 
Διάταξη των πλαισίων στη κυψέλη.
Η διάταξη πρέπει να γίνεται τέτοιο τρόπο ώστε να ευνοείται η δημιουργία μελισσόσφαιρας κοντά στα αποθέματα μελιού και γύρης. Στο κέντρο της κυψέλης τοποθετούνται πλαίσια που έχουν κεντρικά γόνο . Αμέσως μετά τοποθετούνται κερήθρες με γύρη και μετά με μέλι. Στην περίπτωση  όμως που η γύρη είναι συμπαγής σε όλο το πλαίσιο δεν τοποθετείται κοντά στο γόνο γιατί λειτουργεί σαν εμπόδιο μεταξύ του γόνου και του  μελιού.
Το απολέπισμα των σφραγισμένων μελιών  με ένα ξέστρο είναι μια λύση για να το μεταφέρουν οι μέλισσες εκεί που νομίζουν πως είναι καλύτερα.
Αερισμός της κυψέλης
Μέσα στην κυψέλη και λόγω της διαφοράς θερμοκρασίας τον χειμώνα με το εξωτερικό περιβάλλον, δημιουργούνται καταστάσεις υψηλής σχετικής υγρασίας. Η υγρασία για το μελίσσι μας είναι μεγάλος εχθρός! Πολλοί από εμάς βάζουν κηρόπανα και  μονώσεις και διάφορα άλλα για να προφυλάξουν τα μελίσσια τους από το κρύο, αλλά από την άλλη χωρίς να το γνωρίζουν τα εκθέτουν στον κίνδυνο της υγρασίας!
Τα κηρόπανα είναι απαραίτητα για πιο κρύα κλίματα και ίσως και για την Βόρεια Ελλάδα.Το μελίσσι από μόνο του μπορεί να ανταποκριθεί στο κρύο και ιδιαίτερα όταν είναι δυνατό, είναι στην φύση του να προφυλάσσεται από το κρύο,  Αντίθετα  την υψηλή υγρασία και το δυνατό μελίσσι δεν μπορεί να την διώξει!Θα πρέπει λοιπόν 


α)Να χρησιμοποιείται κυψέλη με σήτα η οποία να προσαρμόζεται  το άνοιγμα της ανάλογα το κρύο που επικρατεί.Άν σε περίπτωση έχουμε κυψέλη με σταθερό πάτο, μια λύση είναι η δημιουργία οπών στο πάτωμα με σήτα (μια με δυο οπές ώστε να ανακυκλώνεται ο αέρας)
β)Να αφήνονται τουλάχιστον τα μισά παραθυράκια του καπακιού ανοιχτά.
γ) Το μελισσοκομείο πρέπει να τοποθετείται μακρυά από χώρους με πολύ υγρασία, οι είσοδοι των μελισσιών να είναι προς τον Νότο ώστε να αποφεύγονται οι κρύοι Βόρειοι άνεμοι, καθώς θα πρέπει να αποφεύγεται η σκίαση των μελισσιών.
Τέλος θα πρέπει να αποφεύγονται οι συνεχείς και μακράς διάρκειας επιθεωρήσεις στα μελίσσια μας και να περιορίζονται στις απαραίτητες επισκέψεις για τον έλεγχο της ύπαρξης τροφών. Οι επιθεωρήσεις αυτές θα πρέπει να είναι πολύ μικρής διάρκειας όσο να ανοίξουμε το καπάκι της κυψέλης, να ελέγξουμε για τροφή, να τοποθετήσουμε τροφή αν χρειάζεται και τέλος να κλείσουμε το καπάκι. Η επιθεώρηση πλαισίων και το σπάσιμο της μελισσόσφαιρας (όταν έχει σχηματιστεί) έχουν σαν αποτέλεσμα την ψύξη του γόνου.
Η καλύτερη περίπτωση για τα μελίσσια μας τα οποία έχουν πολύ λίγο πληθυσμό, 1 με 2 πλαίσια, είναι η συνένωση μεταξύ τους.

επικοινωνία:periskepsis@gmail.com
επισκεφθείτε μας στο facebook

7.11.24

Συντήρηση μελισσοκομικού εξοπλισμού

                                                                                                     

Από τα μελισσοκομικά εργαλεία το βασικότερο είναι η κυψέλη. Το εργαλείο αυτό υφίσταται και τις περισσότερες φθορές, γιατί είναι εκτεθειμένη σε πολλές αντίξοες συνθήκες του περιβάλλοντος όπως βροχή, ήλιο, αέρα και κυρίως ''καταπονείται'' από το μελισσοκόμο κατά τις επιθεωρήσεις και μεταφορές. Οι κυψέλες του μελισσοκομείου έχουν αρκετά μεγάλο κόστος, συγκριτικά με τα υπόλοιπα μελισσοκομικά εργαλεία.
Μερικά από αυτά τα εργαλεία όπως εργαλείο κυψέλης (ξέστρο), καπνιστήρι, μάσκα είναι αρκετά φτηνά και αντικαθίστανται εύκολα χωρίς μεγάλη δαπάνη, ενώ άλλα ακριβότερα όπως ο μελιτοεξαγωγέας, ο πάγκος απολεπισμού, τα μαχαίρια κ.ά., επειδή χρησιμοποιούνται λίγες μόνο φορές το χρόνο υφίστανται ελάχιστες φθορές και η συντήρησή τους αποβλέπει σε ένα καλό καθαρισμό μόνο και σωστή αποθήκευση, η δε διάρκεια ζωής τους είναι αρκετά μεγάλη και τις περισσότερες φορές εξυπηρετούν το μελισσοκόμο εφ'όρου ζωής. 
Έτσι λοιπόν όταν μιλάμε για συντήρηση μελισσοκομικού υλικού αναφερόμαστε περισσότερο στις κυψέλες και ελάχιστα στα άλλα μελισσοκομικά εργαλεία. Η προμήθεια κυψελών σωστών διαστάσεων και καλής ποιότητας αποτελεί βασική προϋπόθεση για το μελισσοκόμο. Η προμήθεια μιας κυψέλης, άριστης κατασκευής, από πλευράς διαστάσεων και ποιότητας ξύλου έχει μεγαλύτερο κόστος, αλλά αποτελεί προϋπόθεση για ευκολότερη εργασία, καλύτερη προστασία του μελισσιού και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής που ξεπερνά τα 25-30 χρόνια, με κάποια περιοδική συντήρηση, και η παραπάνω αυτή δαπάνη αξίζει το κόπο να γίνει χωρίς καμία αμφιβολία. 
Μία τέτοια κυψέλη, άριστης κατασκευής, όταν αγοράζεται καινούργια από το εργοστάσιο, πριν ακόμα τοποθετηθεί σε αυτήν το σμήνος, πρέπει να υποστεί τη παρακάτω διαδικασία προετοιμασίας: 1. Βγάζουμε τα πλαίσια, τινάζουμε τις σκόνες από αυτά με βούρτσα, πινέλο ή πιστόλι αέρα και τοποθετούνται σε στοίβες μέσα στην αποθήκη. 
2. Τοποθετούνται κατά ομάδες: πατώματα, βάσεις, καπάκια αφού ξεσκονιστούν και αυτά καλά με τον ίδιο τρόπο. 
3. Οι ρόζοι καίγονται με φλόγιστρο για να φύγει το ρετσίνι γιατί συνήθως το ξύλο κατασκευής κυψελών είναι από πεύκο ή έλατο. Όσοι ρόζοι είναι μεγάλοι και κινούνται αφαιρούνται και αντικαθίστανται με τάπες ξύλινες, ιδίων διαστάσεων που συγκολώνται καλά με ξυλόκολλα. 
4. Όλα τα τμήματα της κυψέλης, πλην των πλαισίων, βάφονται με λάδι εσωτερικά και εξωτερικά. Χρησιμοποιείται κυρίως το λινέλαιο για γρηγορότερη απορρόφηση και στέγνωμα στην παρακάτω αναλογία: 2 μέρη λινέλαιο + 1 μέρος νέφτι + 0,2 μέρη στεγνωτικό. Στο μίγμα προσθέτουμε λίγο έτοιμο μίνιο κόκκινο για να φαίνονται εύκολα τα μέρη που λαδώνονται και για να κλείνουν οι μεγάλοι πόροι. Αφού στεγνώσει το πρώτο χέρι συνήθως μετά 1 ή 2 ημέρες εφαρμόζεται και ένα δεύτερο μέσα και έξω. Το λάδι αλείφεται με πινέλο, πιστόλι βαφής ή εμβαπτίζοντας τα διάφορα τμήματα μέσα στο μίγμα. 2 
5. Αφού στεγνώσει το δεύτερο χέρι (μετά 1-2 μέρες) στοκάρουμε τις γωνίες και όποιες άλλες χαραμάδες υπάρχουν και αφού ξεραθεί ο στόκος τρίβεται με γυαλόχαρτο. Πολλοί μελισσοκόμοι αντί στόκου χρησιμοποιούν ξυλόκολλα αναμεμιγμένη με πολύ ψιλό πριονίδι, που προμηθεύονται από το εργοστάσιο κατασκευής των κυψελών (πριονίδι τριβής). Αν χρησιμοποιήσουμε κόλλα αντί στόκου η εργασία αυτή γίνεται πριν λαδωθεί η κυψέλη και στη συνέχεια αφού τριφθεί εφαρμόζουμε το λάδι. 
6. Όταν απορροφηθεί καλά το λάδι βάφεται η κυψέλη μόνο εξωτερικά 2 φορές με βελατούρα. Συνήθως η βελατούρα στεγνώνει γρήγορα και είναι βασικό υπόστρωμα κυρίως χρώματος λευκής απόχρωσης. 
7. Όταν στεγνώσει και το δεύτερο χέρι βελατούρας βιδώνονται οι συνδετήρες, χρησιμοποιώντας κατάλληλο οδηγό για τη σωστή τοποθέτηση τους. 
8. Μετά μόνο εξωτερικά βάφεται με 1 ή 2 χέρια όλη η κυψέλη με μια καλής ποιότητας λαδομπογιά (ρεπολίνη). Η βελατούρα και η λαδομπογιά αραιώνονται με νέφτι ή διαλυτικό. Από τα τμήματα της κυψέλης μπορούμε αν θέλουμε να βάψουμε και εσωτερικά μόνο τον πυθμένα της κυψέλης (για καλύτερο καθαρισμό). 
9. Η βαφή στη λαμαρίνα του καπακιού ξεφλουδίζει γρήγορα, γι' αυτό θέλει πιό συχνό βάψιμο. Για το βάψιμο και την προστασία της κυψέλης έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα ακρυλικά, μονωτικά και βερνίκια που αμφισβητείται όμως η αξία τους γι'αυτό δεν τα αναφέρουμε. Αν ακολουθηθεί η παραπάνω  διαδικασία βαφής και περιποίησης της καινούργιας κυψέλης και την προσέχουμε στις διάφορες εργασίες ίσως δεν χρειαστεί να αντικατασταθεί στη διάρκεια της μελισσοκομικής μας ζωής. Έχουν διατηρηθεί κυψέλες 35 χρόνια και πάνω και παρέμειναν λειτουργικές. 
Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται για τη βαφή συνήθως είναι ανοικτά με συνηθέστερο το λευκό. Αποφεύγονται τα σκούρα χρώματα μαύρο, μπλέ βαθύ, κόκκινο γιατί απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία και ανεβάζουν τη θερμοκρασία του εσωτερικού της κυψέλης, ιδίως το καλοκαίρι, αντίθετα με τα ανοικτά χρώματα που αντανακλούν την ακτινοβολία και διευκολύνουν τη ρύθμιση της θερμακρασίας στο εσωτερικό της κυψέλης από το μελίσσι.
Η συντήρηση των παλιών κυψελών αποσκοπεί στην αντικατάσταση παλιών συνδετήρων, στο κάρφωμα σχισιμάτων που δημιουργούνται στο ξύλο με δίκαρφα, στην αντικατάσταση σάπιων ποδαριών, στο τρίψιμο της μπογιάς όπου ''πετάει'' και τέλος στο εξωτερικό βάψιμο με λαδομπογιά. Οι παραπάνω εργασίες γίνονται αφού το μελίσσι έχει μεταφερθεί σε άλλη κυψέλη. 
Συγχρόνως γίνεται και απολύμανση με κάψιμο με φλόγιστρο του εσωτερικού της κυψέλης. Οι εργασίες αυτές εκτελούνται συνήθως το χειμώνα ή όταν δεν έχει αρκετή εργασία ο μελισσοκόμος. 
Θα πρέπει να γίνεται αυτή η συντήρηση κάθε χρόνο σε τόσες κυψέλες του μελισσοκομείου ώστε να ολοκληρώνεται κάθε 5-6 χρόνια. Η σωστή προετοιμασία της κυψέλης και η συντήρησή της, είναι εργασία απαραίτητη και φανερώνει μελισσοκόμο συνεπή και προσεκτικό.
Πασχάλης Χαριζάνης
επικοινωνία:periskepsis@gmail.com
επισκεφθείτε μας στο facebook

4.11.24

Τι είναι το άκαρι Tropilaelaps mercedesae

 

Το Tropilaelaps mercedesae είναι ένα εξωτερικό άκαρι που παρασιτεί στις μέλισσες, παρόμοιο με το γνωστότερο Varroa destructor. Το άκαρι αυτό εντοπίζεται κυρίως στην Ασία, αλλά λόγω της παγκόσμιας μελισσοκομίας, υπάρχει κίνδυνος να εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές. Προκαλεί σοβαρά προβλήματα στα μελίσσια, αφού τρέφεται από τις προνύμφες και τον γόνο των μελισσών, μειώνοντας την ανθεκτικότητα και την ανάπτυξη του μελισσιού.

Συμπτώματα και Επιδράσεις του Tropilaelaps mercedesae

  • Μειωμένη ανάπτυξη: Οι πληθυσμοί των μελισσών μπορεί να μειωθούν σημαντικά λόγω της προσβολής από το άκαρι, καθώς εμποδίζεται η φυσιολογική ανάπτυξη του γόνου.
  • Παραμορφώσεις στις μέλισσες: Οι ενήλικες μέλισσες που εκκολάπτονται από προσβεβλημένο γόνο συχνά παρουσιάζουν παραμορφώσεις, όπως κατεστραμμένα φτερά ή παραμορφωμένα άκρα.
  • Αύξηση του θνησιμότητας: Η υψηλή προσβολή από το άκαρι οδηγεί σε αυξημένη θνησιμότητα του γόνου και των νεαρών μελισσών, μειώνοντας την ανθεκτικότητα του μελισσιού.
  • Κατάρρευση της αποικίας: Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι προσβεβλημένες αποικίες καταρρέουν εντελώς.

Αντιμετώπιση του Tropilaelaps mercedesae

Η διαχείριση αυτού του ακάρεως βασίζεται σε μεθόδους που χρησιμοποιούνται και για την καταπολέμηση του βαρρόα, καθώς έχουν παρόμοιο τρόπο ζωής.

  1. Θερμική θεραπεία
    Η εφαρμογή θερμότητας στην κυψέλη (περίπου 42°C) μπορεί να σκοτώσει τα ακάρεα χωρίς να βλάψει τις μέλισσες. Αυτή η μέθοδος μπορεί να είναι αποτελεσματική όταν γίνεται με ακρίβεια.

  2. Χρήση οργανικών οξέων
    Το οξαλικό και το μυρμηκικό οξύ είναι αποτελεσματικά κατά του Tropilaelaps. Η εφαρμογή οργανικών οξέων γίνεται με την ίδια προσοχή και μέθοδο όπως και για το βαρρόα.

  3. Χρήση αιθέριων ελαίων (π.χ. θυμόλη)
    Η θυμόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φυσικό απωθητικό για την καταπολέμηση του ακάρεως. Εφαρμόζεται κατά τους πιο ζεστούς μήνες (θερμοκρασίες μεταξύ 15-25°C), καθώς είναι πιο αποτελεσματική όταν η θερμοκρασία βρίσκεται εντός αυτού του εύρους.

  4. Απομόνωση και απολύμανση εξοπλισμού
    Οι κυψέλες και ο εξοπλισμός πρέπει να απολυμαίνονται τακτικά, ειδικά αν υπάρχει υποψία προσβολής. Απολύμανση με φλόγιστρο ή καυστικά διαλύματα μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εξάπλωσης του ακάρεως.

  5. Συχνή ανανέωση των κηρηθρών
    Η ανανέωση των κηρηθρών μειώνει τον πληθυσμό των παρασίτων και εμποδίζει την ανάπτυξη του ακάρεως στον γόνο.

Πρόληψη

  • Έλεγχος κατά την εισαγωγή βασιλισσών και σμηνών: Είναι σημαντικό να ελέγχεται ο εισαγόμενος γόνος και οι βασίλισσες για ακάρεα, ώστε να αποφεύγεται η διάδοσή τους.
  • Τακτική επιθεώρηση και καθαρισμός: Η τακτική επιθεώρηση του γόνου και η καταγραφή τυχόν συμπτωμάτων βοηθούν στον άμεσο εντοπισμό του προβλήματος.

Το Tropilaelaps mercedesae είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, αλλά οι έγκαιρες παρεμβάσεις και η σωστή διαχείριση μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό της εξάπλωσής του και στη διατήρηση της υγείας των μελισσιών.

επικοινωνία:periskepsis@gmail.com

2.11.24

Χειρισμοί για αντιμετώπιση εχθρών και ασθενειών

     

Πασχάλης Χαριζάνης 
 Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι  μελισσοκομικοί χειρισμοί είναι ένας από τους βασικούς τρόπους αντιμετώπισης  των εχθρών και ασθενειών των μελισσών. Κάθε σωστός χειρισμός έχει σαν αποτέλεσμα την έγκαιρη πρόληψη αλλά και καταπολέμησή τους. Παρακάτω συνοψίζονται αυτοί οι χειρισμοί. 
1. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ Η μεταφορά μελισσιών σε περιοχή με καλή ανθοφορία για συλλογή τροφής (γύρης, νέκταρ) δίνει την ευκαιρία στις μέλισσες να τραφούν καλύτερα. Κάθε μεταφορά ταλαιπωρεί τα μελίσσια και πεθαίνουν πολλές μέλισσες κυρίως όταν οι αποστάσεις είναι μεγάλες, όταν ο καιρός είναι ζεστός και όταν ο αερισμός της κυψέλης ανεπαρκής. Αυτή η καταπόνηση (στρες) αν δεν σκοτώσει τη μέλισσα της μειώνει την άμυνα. Μια καλή όμως μελιτοφορία δίνει την ευκαιρία στο μελίσσι να τραφεί καλύτερα, να αποθηκεύσει γύρη, μέλι για πιθανό τρύγο και να καθαρίσουν οι κηρήθρες από προσβλημένο γόνο. Χαρακτηριστικό είναι το πόσο γρήγορα καθαρίζουν οι κηρήθρες από τις μουμιοποιημένες προνύμφες, από ασκοσφαίρωση σε μια καλή μελιτοφορία. 
2. ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ  Πρέπει να γίνεται τροφοδότηση των μελισσιών με σιρόπι ή υποκατάστατο γύρης όταν υπάρχει ξηρασία και τα αποθέματα της τροφής έχουν εξαντληθεί μέσα στην κυψέλη. Η τροφοδότηση των μελισσών σε δύσκολες περιόδους θα βοηθήσει τα μελίσσια να διατηρήσουν τη δυναμικότητά τους, ώστε να είναι έτοιμα για μια νέα μελιτοφορία ή για ένα καλό ξεχειμώνιασμα. Η τροφοδότηση με υποκατάστατο γύρης 4 με 6 εβδομάδες πριν την έναρξη της κύριας ανθοφορίας θα δώσει νέο πληθυσμό για έναν καλό τρύγο. Είναι πολύ σημαντικό να τροφοδοτούμε τα μελίσσια μας με τροφές γνωστής προέλευσης για να αποφύγουμε  αρρώστιες. Όταν παρασκευάζουμε τις τροφές μόνοι μας είναι οικονομικότερες. 
3. ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΗΡΗΘΡΩΝ Η αντικατάσταση παλαιών κηρηθρών είναι μία πολύ καλή αρχή . Οι παλαιές κηρήθρες έχουν συνήθως μεγάλο αριθμό σπορίων από ασθένειες όπως Αμερικανική και Ευρωπαϊκή Σηψιγονία, Ασκοσφαίρωση και νοζεμίαση. Ακόμη οι παλαιές κηρήθρες έχουν μικρότερα κελιά με αποτέλεσμα οι αναπτυσσόμενες μέσα σε αυτά μέλισσες να είναι μικρόσωμες. Ένας ακόμη σοβαρός λόγος για τον οποίο πρέπει να αλλάζουμε τις παλιές κηρήθρες είναι η απομάκρυνση υπολειμμάτων, φαρμάκων που χρησιμοποιήθηκαν για την καταπολέμηση ασθενειών και εχθρών ή για τη διατήρηση κηρηθρών. 
4. ΑΛΛΑΓΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ Η αντικατάσταση των παλαιών βασιλισσών πρέπει να γίνεται κάθε 1,5 – 2 χρόνια με νέες καλής ποιότητας. Η παραγωγή των βασιλισσών γίνεται σε υγιή μελίσσια. Για την παραγωγή βασιλισσών επιλέγουμε το καλύτερο μελίσσι του μελισσοκομείου μας το οποίο έχει την καλύτερη παραγωγή, μικρότερη σμηνουργία, είναι λιγότερο επιθετικό και ανθεκτικό στις αρρώστιες. 
5. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΔΥΝΑΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ  Τα δυνατά μελίσσια αντιμετωπίζουν ευκολότερα κάθε προσβολή και αποθηκεύουν περισσότερο μέλι. Χρειάζεται όμως προσοχή γιατί το δυνατό μελίσσι καταναλώνει γρήγορα τα αποθέματα τροφής σε περίοδο έλλειψης μελιτοφορίας. 
6. ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗΣ  Αποφεύγουμε την παραπλάνηση όταν τοποθετούμε τις κυψέλες ακανόνιστα, σε συστάδες που να σχηματίζουν ημικύκλιο, κύκλο ή τετράγωνο. Η χρησιμοποίηση διακριτικών σημείων στο μελισσοκομείο (θάμνοι, βράχοι) και το βάψιμο της εισόδου των κυψελών με διαφορετικό χρώμα μειώνει την παραπλάνηση στο ελάχιστο.  Οι συνέπειες της παραπλάνησης είναι: 
α.  Η μετάδοση ασθενειών. 
β. Η αυξημένη εργασία για το χειρισμό των κυψελών λόγω της ανομοιομορφίας στον πληθυσμό των κυψελών. Άλλα μελίσσια θα χρειάζονται δυνάμωμα, ενώ άλλα θα χρειάζονται φροντίδα για την πρόληψη σμηνουργίας. 
γ. Η μείωση της παραγωγής. 
7. ΑΠΟΦΥΓΗ ΛΕΗΛΑΣΙΑΣ Η πρόκληση λεηλασίας είναι ότι χειρότερο υπάρχει για το μελισσοκόμο. Εκτός από την απώλεια μελισσιών μεταδίδονται ασθένειες σε όλο το μελισσοκομείο του καθώς και στα γειτονικά. Επειδή τα άρρωστα μελίσσια είναι πιο αδύνατα, λεηλατούνται και ευκολότερα. Για να αποφύγουμε τη λεηλασία θα πρέπει να έχουμε υπόψη τα παρακάτω: 
α. Να διατηρούμε ισοδύναμα σε πληθυσμό μελίσσια και το κάθε ένα να έχει βασίλισσα. 
β. Όταν επιθεωρούμε τα μελίσσια σε περίοδο ξηρασίας, να είμαστε προσεκτικοί αλλά σύντομοι. Να μην αφήνουμε εκτεθειμένες κηρήθρες με μέλι, αλλά να τις διατηρούμε σε πάτωμα καλά κλεισμένες. γ. Αν πρέπει να τροφοδοτήσουμε, τότε η τροφοδότηση πρέπει να γίνει πολύ αργά το απόγευμα, για να προλάβει να νυχτώσει, σε περίπτωση που αρχίσει κάποια λεηλασία.
 Αν ξεσπάσει λεηλασία στο μελισσοκομείο, είναι δύσκολη η καταστολή της και πρέπει να κάνουμε τις παρακάτω ενέργειες:
α. Σκεπάζουμε όλα τα εκτεθειμένα μέλια και καθαρίζουμε καλά τα σημεία που έσταξε μέλι. 
β. Κλείνουμε με κολλητική ταινία τυχόν τρύπες και ρωγμές των κυψελών. 
γ. Μειώνουμε πολύ την είσοδο των κυψελών με χόρτα ή με τις πόρτες τους. 
δ. Αν η λεηλασία επαναληφθεί την επόμενη μέρα, τότε καλό είναι να μεταφέρουμε τα αδύνατα μελίσσια σε άλλη περιοχή. 

8. ΑΠΟΦΥΓΗ ΑΣΚΟΠΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ  Οι άσκοπες επιθεωρήσεις εκτός του ότι αυξάνουν το κόστος εργασίας στο μελισσοκομείο προκαλούν και προβλήματα στα μελίσσια όπως πρόκληση λεηλασίας σε περίοδο ξηρασίας ή ψύξη του γόνου σε χαμηλές θερμοκρασίες.

επικοινωνία:periskepsis@gmail.com
επισκεφθείτε μας στο facebook