Η εξασφάλιση γύρης για τις μέλισσες είναι βασική προϋπόθεση επιτυχίας στη μελισσοκομία.
Η γύρη είναι απαραίτητη για τις μέλισσες:
a) ως πηγή θρεπτικών ουσιών (πρωτεϊνών, βιταμινών, ιχνοστοιχείων κ.ά.) και
b) ως πηγή ερεθισμάτων για τις διάφορες δραστηριότητες τους, όπως η εκτροφή
γόνου, η έκκριση βασιλικού πολτού, η συλλογή γύρης, το κτίσιμο κηρηθρών
Όταν ένα μελίσσι στερείται γύρης, η ωοτοκία περιορίζεται, όχι γιατί δεν ωοτοκεί η βασίλισσα, όπως έχει ήδη αναφερθεί, αλλά γιατί οι παραμάνες μέλισσες δεν είναι διατεθειμένες να εκθρέψουν αυτόν τον γόνο. Έτσι ή πετάνε τις προνύμφες από τα κελιά και παρατηρείται κανιβαλισμός, οι μέλισσες τρώνε τις προνύμφες, για να διατηρήσουν το επίπεδο των πρωτεϊνών στο σώμα τους υψηλό.
Η φυσική γύρη είναι η καλύτερη τροφή για τις μέλισσες, μπορεί όμως να αντικατασταθεί με άλλες πρωτεϊνικές τροφές γνωστές ως υποκατάστατα ή συμπληρώματα γύρης.
Προφυλάξεις - Μειονεκτήματα :- το κόστος της γύρης είναι υψηλό.
- η γύρη εμπορίου πιθανό να περιέχει σπόρια του μύκητα Ascosphaera apis του μύκητα που είναι υπεύθυνος για την Ασκοσφαίρωση, τα οποία θα διασπείρουν την ασθένεια στο μελισσοκομείο.
- πρέπει να χρησιμοποιείται γύρη που μαζεύτηκε από υγιή μελίσσια και όχι γύρη που έχει αγοραστεί από την αγορά.
Πότε εφαρμόζεται :a) Όταν είναι περίοδος εκτροφής γόνου και δεν υπάρχει αποθηκευμένη στο μελίσσι και ούτε διαθέσιμη στην φύση γύρη.
b) Το φθινόπωρο όταν το μελίσσι προετοιμάζεται για διαχείμανση και έχει ανάγκη αποθεμάτων γύρης που θα το βοηθήσουν να αναπτυχθεί την άνοιξη.
Πώς εφαρμόζεται :- Γύρη σε κηρήθρες. Η γύρη συλλέγεται από τις μέλισσες διωρόφων μελισσιών την άνοιξη όταν υπάρχει αφθονία ανθοφοριών.
Υπάρχουν δύο μέθοδοι με τις οποίες αυξάνεται η συλλογή και η αποθήκευση της γύρης σε πλαίσια από τις μέλισσες:
a) η βασίλισσα μεταφέρεται στο δεύτερο όροφο και μεταξύ των δύο ορόφων τοποθετείται βασιλικό διάφραγμα. Στην περίπτωση αυτή οι μέλισσες αποθηκεύουν στα πλαίσια του κάτω ορόφου αποκλειστικά γύρη
b) η βασίλισσα περιορίζεται με βασιλικό διάφραγμα στον κάτω όροφο. Η είσοδος της κυψέλης κλείνεται και δημιουργείται μια καινούργια στο δεύτερο πάτωμα, στο οποίο οι μέλισσες θα αποθηκεύσουν τη γύρη
Γύρη που βρίσκεται αποθηκευμένη σε κηρήθρες μακριά από το γόνο δεν χρησιμοποιείται από τις μέλισσες . Έτσι τα πλαίσια γύρης τα οποία προκύπτουν με τους παραπάνω τρόπους μπορούν να διατηρηθούν προσωρινά στις τελευταίες θέσεις της κυψέλης, μακριά από τη γονοφωλιά. Βέβαια ο καλύτερος τρόπος για να συντηρηθούν επί μακρόν αυτά τα πλαίσια είναι στην κοινή ψύξη (5°C ).
- Ξηρή γύρη σε εξωτερικούς τροφοδότες.
Ξηρή γύρη τοποθετείται σε ειδικούς τροφοδότες έξω από την κυψέλη (εικ.). Η γύρη αυτή πρέπει να είναι στεγνή και αλεσμένη.
Η γύρη μπορεί να δοθεί και με σιρόπι. Για το σκοπό αυτό 10-20 γραμ. γύρης αναμιγνύονται με 1 λίτρο σιροπιού, και δίνονται στ μελίσσι με τους συνηθισμένους τροφοδότες, σε μικρές όμως ποσότητες. Το μελίσσι πρέπει να παίρνει το μίγμα σε σύντομο χρονικό διάστημα, γατί η γύρη ζυμώνεται και ξινίζει σε 1-2 ημέρες.
Στην περίπτωση που η γύρη αναμιγνύεται με ζάχαρη ή με μέλι, σχηματίζεται είδος ‘πίττας’, το οποίο τοποθετεί επάνω στους κηρηθροφορείς, σε επαφή με τη γονοφωλιά. Υπάρχουν δύο τρόποι παρασκευής γυρεόπιττας :
1ος τρόπος6 κιλά γύρης αναμιγνύονται σε 1,3 λίτρα χλιαρού νερού (περίπου 40° C) για 15-30 λεπτά με 6 κιλά ζάχαρη . Η γυρεόπιττα που σχηματίζεται με τον τρόπο αυτό δε ξηραίνεται και δε μουχλιάζει, έστω και αν παραμείνει για κάποιο χρονικό διάστημα.
Η προσθήκη στο μίγμα 50-100 γραμ. κυτταρίνης κάνει περισσότερο συμπαγή τη γυρεόπιττα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί άφοβα, καθώς αποτελεί ένα από τα συστατικά της γύρης, αλλά δεν βελτιώνει τη θρεπτική της αξία.
2ος τρόπος6 κιλά γύρης και 6 κιλά ζάχαρης αναμιγνύονται σε 0,5 λιτρα νερού για 30-60 λεπτά. Σε κάθε μελίσσι δίνονται 300 γραμ. γυρεόπιττας δύο φορές την εβδομάδα.
Πότε εφαρμόζεται :
Όταν είναι περίοδος εκτροφής γόνου και δεν υπάρχει στη φύση γύρη.
Προετοιμασία υποκατάστατου :
Απαραίτητα συστατικά για το υποκατάστατο είναι το σογιάλευρο, η γύρη η ζάχαρη και το νερό. Υποβοηθητικά συστατικά μπορεί να είναι το αποβουτυρωμένο γάλα, η ξηρή μαγιά μπύρας, η κυτταρίνη, το μέλι κ.α.
Η γύρη είναι απαραίτητο στοιχείο του υποκατάστατου, καθώς αυτή θα δημιουργήσει το ερέθισμα στις παραμάνες μέλισσες να εκθρέψουν τον γόνο. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να περιέχεται στο υποκατάστατο σε ποσοστό τουλάχιστον 8-15 %.
Η ζάχαρη θα καταστήσει το υποκατάστατο ελκυστικό στις μέλισσες, αυξάνοντας την κατανάλωσή του. Έτσι όσο περισσότερη ζάχαρη περιέχει ένα υποκατάστατο, τόσο πιο γρήγορα θα καταναλωθεί από τις μέλισσες.
Το σογιάλευρο θα συμπληρώσει το υποκατάστατο σε πρωτείνες, με την προϋπόθεση ότι δεν θα περιέχει λίπος σε ποσοστό μεγαλύτερο του 7%.
Όταν η ποσότητα της πρωτείνης στ υποκατάστατο είναι μικρή (<10%), η
ωοτοκία της βασίλισσας και η εκτροφή του γόνου διαρκεί περιορισμένο χρόνο. Αντίθετα όταν το ποσοστό της πρωτείνης είναι υψηλό (>50%), γίνεται τοξική για τις μέλισσες, καθώς συγκεντρώνεται στο απευθυσμένο προκαλώντας δυσεντερία.
Η άριστη περιεκτικότητα πρωτείνης του υποκατάστατου έχει υπολογιστεί στο 23% . Επειδή όμως τα σογιάλευρα που διατίθενται στ εμπόριο έχουν διάφορες περιεκτικότητες σε πρωτείνη, χρησιμοποιείται ο παρακάτω τύπος για να υπολογιστεί η ποσότητα του σογιάλευρου, που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί στο υποκατάστατο : Χ = Π x B
Τ
όπου
- Χ, η ποσότητα σε γραμμ. του σογιάλευρου, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να φτάσει η περιεκτικότητα του υποκατάστατου σε πρωτείνη στ 23%
- Π, η επιθυμητή περιεκτικότητα σε πρωτείνη, 23%
- Β, η συνολική ποσότητα, σε γραμ. του υποκατάστατου
- Τ, η % περιεκτικότητα σε πρωτείνη του σογιάλευρου που χρησιμοποιείται
Παράδειγμα : έστω ότι χρειαζόμαστε 10 κιλά υποκατάστατο με περιεκτικότητα
σε πρωτείνη 23%, ενώ έχουμε στη διάθεσή μας σογιάλευρο με
περιεκτικότητα σε πρωτείνη 40%.
Χ = (23) x 10.000 γραμ. = 5.750 γραμ. σογιάλευρου
(40)
Θα πρέπει λοιπόν να αναμείξουμε 5.750 γραμ. σογιάλευρο,
1000γραμ. γύρης (10% επί του συνολικού βάρους) και
3.250 γραμ. ζάχαρης (το υπόλοιπο)
Παρασκευή του υποκατάστατου :
Η παρασκευή του υποκατάστατου γίνεται πάνω σε χαμηλή φωτιά. Στη αρχή προσθέτουμε λίγο νερό, ποσότητα ικανή να διαλύσει τη γύρη, την οποία προσθέτουμε στο νερό, μόλις αυτό ζεσταθεί, ανακατώνοντας συνεχώς. Όταν η γύρη διαλυθεί προσθέτουμε τη ζάχαρη, χωρίς να σταματούμε να ανακατώνουμε. Τελευταίο προσθέτουμε το σογιάλευρο, το οποίο αφού ανακατευτεί καλά, απομακρύνουμε το μίγμα από τη φωτιά. Το αφήνουμε να κρυώσει και το τοποθετούμε σε πλαστικές σακκούλες ανά 150-250 γραμ. .
Προφυλάξεις :
Καμιά τροφή δεν μπορεί να υποκαταστήσει πλήρως τη γύρη στη διατροφή των μελισσών. Η χρησιμοποίηση του υποκατάστατου είναι συμβατικό μέτρο, που βοηθά το μελισσοκόμο να αντιμετωπίσει προσωρινά την απουσία της.
- εάν το υποκατάστατο δίνεται στα μελίσσια σε εποχή που φυσιολογικά έχει σταματήσει η ωοτοκία της βασίλισσας, θα προκαλέσει διέγερση στις μέλισσες, ώστε αυτές να συνεχίσουν να εκτρέφουν γόνο και να συλλέγουν τροφές. Εάν δεν υπάρχουν στην φύση διαθέσιμες τροφές, οι μέλισσες γίνονται αρχικά λεηλάτριες και αργότερα παύουν να αντιδρούν στους διάφορους ερεθισμούς του μελισσιού. Οι μέλισσες πετούν σε άσχημο καιρό και χάνονται. Γι’ αυτό και το υποκατάστατο γύρης δεν πρέπει να δίνεται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 2 εβδομάδων.
- Η τροφή πρέπει να τοποθετείται πάνω στους κηρηθροφορείς σε επαφή με τη γονοφωλιά, γιατί όταν βρίσκεται μακριά από τον γόνο, οι μέλισσες δεν τη χρησιμοποιούν.
- Ένα μελίσσι για να χρησιμοποιήσει το υποκατάστατο γύρης, πρέπει να έχει ήδη στη διάθεσή του λίγη γύρη, χωρίς την οποία δεν ξεκινά η εκτροφή του γόνου. Έτσι μπορεί η βασίλισσα να ωοτοκεί, αλλά οι μέλισσες να μην εκτρέφουν τις εκκολαπτόμενες προνύμφες
- Μελίσσια ορφανά ή μελίσσια που στερούνται γόνου δεν παίρνουν πρόθυμα το υποκατάστατο. Στα μελίσσια αυτά πρώτα τοποθετείται ένα ή περισσότερα πλαίσια ανοικτού γόνου και μετά δίνεται η πρωτεϊνική τροφή.
- Η συχνή χρησιμοποίηση υποκατάστατου γύρης την άνοιξη, είναι αιτία εμφάνισης Νοσεμίασης και Ασκοσφαίρωσης.
Πλεονεκτήματα :- Το υποκατάστατο γύρης εξασφαλίζει στις μέλισσες τις απαραίτητες πρωτεΐνες και τις διεγείρει ώστε να εκθρέψουν γόνο.
- Το κόστος είναι χαμηλότερο συγκριτικά με τροφές που περιέχουν αποκλειστικά γύρη.
